Ağırlık ve Ölçü Birimleri

AĞIRLIK VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ

METRİK SİSTEM

ÖNEKİ   SEMBOLÜ  DEĞERİ           ÖNEKİ   SEMBOLÜ  DEĞERİ

mega-       M    x 1,000,000                   desi-          d      x 1/10

kilo-            k    x 1,000                        santi-         c      x 1/100

heKto         h    x 100                            mili-          m      x 1/1,000

deka-         da   x 10                             mikro-        u      x 1/1,000,000

ÖLÇÜMLERİN TEMEL  BİRİMLERİ

Uzunluk.....metre                        

Hacim  ......litre                            

Ağırlık  ......gram                         

Uluslar arası birim ….. International units (IU veya U)               

Tam Kan ….1 ünite = 500 ml           

Eritrosit….   1 ünite = 250-400 ml

mEq .. (Miliekivalan=Miliequivalent):  Ekivalantın binde biridir. Sıvı içindeki elektrolit (ilaçlarda etken madde) miktarını belirtir.  

1 Eq .. (Equivalent=ekivalan): Bir mol Hidrojen iyonu ile reaksiyona giren herhangi bir maddenin “mg ya da  mM”cinsinden miktarıdır.

UZUNLUK BİRİMLERİ

1 Işık Yılı             = 9.46 X 10 Kilometre

1 Kilometre (km)  = 1.000 Metre

1 Metre (m)          = 100 Santimetre (cm)

1 Metre (m)          = 1,000 Milimetre (mm)

1 Mikron (m)         = 1.000 Milimikron

1 Milimikron (mm) = 10 Angström (A)

HACİM BİRİMLERİ

1 megalitre    = 1.000 kilolitre

1 kilolitre        = 1.000 litre

1 litre (l)         = 1.000 mililitre

1 mililitre (ml) = 1.000 mikrolitre(ml)

AĞIRLIK BİRİMLERİ

1 ton                 = 1.000 kilogram           

1 kilogram (kg) = 1.000 gram            

1 gram (gm)      = 1.000 miligram           

1 miligram (mg)= 1.000 mikrogram      

BİRİMLER ARASINDAKİ GENEL İLİŞKİLER

25°C deki 1 gram(1 gr) su = 1 mililitre (1 ml) = 1 santimetreküp (1 cm³)

DEĞİŞİK ÖLÇÜ BİRİMLERİNİN BİRBİRİNE ÇEVRİLMESİ

1 inch(inç) = 2.54 cm (santimetre)

1 ounce (ons, sıvı için) = 29.58 (30) mililitre = 1 oz

1 metre = 1.0936 yard

1 kilogram = 2.2 pound

1 litre = 1.0567 quart

1 metre küp = 1.3080 yard küp

1 hektar = 2.4711 dönüm

10,000 metre = 1 hektar

1.609 kilometre = 1 mil

1 lb(libre) = 454.5454 gram

1 grain (gr) = 65 mg  (60 mg = narkotikler için)

1 yemek kaşığı = 15 ml = 1/2 ons

1 tatlı kaşığı = 5 ml

1 pint = 473 ml

1 quart = 946 ml

ISI ÖLÇÜM BİRİMLERİNİN BİRBİRİNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ                        

C° = 5/9 (F - 32)               .

F° = C°x 9/5 + 32                      

(K = Kelvin)  

98.6°F = 37°C = 310 K                  

32°F    = 0°  C = 273 K                    

BASINÇ BİRİMLERİ

1 mm Hg = 1 Torr

1 Atmosfer basıncı = 760 mm Hg.

1 Atmosfer basıncı = 14.696 lbs/sq (libre/square)

1 mm Hg = 13.6 mm H₂0 = 1.36 cm H₂0

AĞIRLIK ÖLÇÜSÜ

Bir cismin ağırlığının rakamlarla ve belli birimlerle tâyin edilmesine yarayan ölçü. Ağırlık ölçüsünün birimi Kilogramdır. Kilogram, dört derecedeki bir litre suyun ağırlığıdır. Ağırlık ölçü birimleri onar onar büyüyüp küçülür ve kilogramın katlarını meydana getirir. Kilogramın binde birine gram, kilogramın bin defa fazlasına ton denir.

Osmanlılarda Eski Uzunluk Ölçü Birimleri

Uzunluk Ölçü Birimleri

Osmanlı İmparatorluğu zamanında 75,8 cm'lik zirai mimari (veya sadece zirai), 68 cm uzunluğundaki çarşı arşını vardı. Daha sonra ipekli fiyatlarının artması dolayısı ile fiyatı yükseltme yerine ölçü birimi kısaltılarak 65 cm'lik Fars kökenli endaze birimi kullanıldı. III. Selim abanoz ağacından bir prototip olarak 1 zirai mimari yaptırdı. Bunun bir tarafı 24 parmağa ve her parmak 10 hat'ta bölündü. Böylelikle bu bölümle basımevinde kullanılan punto büyüklükleri de alınabilecekti. Diğer tarafı sadece 20 eşit parçaya bölündü. Zirai mimari, arşın ve endaze ölçü birimlerinin ast ve üst katları aşağıda gösterilmiştir.

1 zirai mimari = zirai = mimari arşını = 2 ayak (kadem) = 0,75774 m = 24 parmak = 288 hat = 3456 nokta
(yol, sokak uzunluğu, bina yüksekliği vb. için)

• 1 parmak = 12 hat = 0,03157 m
• 1 hat = 12 nokta = 0,00263 m
• 1 nokta = 0,00022 m
• 1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb. için)
• 1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için)
• 1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m
• 1 berid (menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m
• 1 merhale = 2 berid = 45480 m
• 1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için)
• 1 rubu = 2 kirah = 0,085 m
• 1 kirah = 0,0425 m
• 1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m (artan ipekli fiyatlarına karşılık konulan ölçü birimi)

Uzunluk ölçü birimlerinde ters dönüşümler:

• 1 m = 1,319261 zirai = 1 zirai + 7 parmak + 7 hat + 10,8 nokta = 31,656 parmak
• 1 m = 0,5130740 kulaç = 3 ayak + 11,296 hat
• 1 km = 0,5276 mil
• 1 m = 1,470588 arşın = 1 arşın + 3 rubu +1,5 kirah
• 1 m = 1,538462 endaze = 1 endaze + 4 rubu + 0,6 kirah

Eski Alan Ölçü Birimleri

• 1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²
• 1 dönüm (yeni) = 2500 m²
• 1 dönüm (büyük) = 2720 m²
• 1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
• 1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²
• 1 yeni evlek = 100 m²
• 1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²
• 1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²
• 1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²
• 1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m²
• 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
• 1 urup² = 0,007225 m²
• 1 kirah² = 0,0018062 m²
• 1 endaze² = 0,422500 m²
• 1 urup² = 0,0066015 m²
• 1 kirah² = 0,0016504 m²

Alan Ölçü Birimlerinde Ters Dönüşümler

• 1 m² = 1,740450 zirai²= 1 zirai²+ 426 parmak² + 71,89 hat²
• 1 m² = 2,162629 çarşı arşın² + 2 arşın² + 10 rubu² + 1,63 kirah²
• 1 m² = 2,366887 endaze² + 2 endaze² + 23 rubu² + 1,9 kirah²
• 1 ar = 0,1087781 dönüm = 174 zirai² + 25 parmak² + 133,24 hat²

Eski Ağırlık Ölçü Birimleri

Ağırlık ölçü birimi de uzunluk ölçü birimi gibi farklılıklar gösteriyordu. Şimdi kullanılan ağırlık birimi kilogram olup 0 derecede bir desimetreküp suyun ağırlığı olarak tanımlanmış ve Uluslararası Ölçü ve Ağırlık Birliğinden Türkiye'ye bir örnek verilmiştir.

1874 yılı iridyumlu platin alaşımından 1928/29 da yapılmış olan 42 nolu Türkiye milli kilogram prototipinin kullanılmasında gösterilen dikkatsizlik ve özensizlikten dolayı bozulduğunun anlaşılması üzerine 1953 yılında yapılan 54 numaralı prototipi ile değiştirilmiştir.

• 1 okka (kıyye) = 400 dirhem = 1282,945 gr (1280 gr)
• 6 kıyye = 1 batman = 7,544 kg
• 44 kıyye = 1 kantar = 100 ludre = 56,320 kg
• 4 kantar = 1 çeki = 176 kıyye = 225,798 kg
• 1 kg = 312,5 dirhem = 0,781257 kıyye (okka)
• 1 kg = 0 okka + 311 dirhem + 12,5225 kırat
• 1 tonilato = 1000 kg = 4 çeki + 1 kantar + 37,4 okka
• 1 tonilato = 17 kantar + 31 okka + 183 dirhem
• 1,5 dirhem = 1 miskal = 4,8 gr
• 1 dirhem = 4 dünük = 3,2 gr
• 1 dünük = 4 kırat
• 1 kırat = 4 bakray = 1/24 misgal
• 1 bakray = 4 fitil
• 1 fitil = 2 nekir
• 1 nekir = 2 kıtmir
• 1 kıtmir = 2 zerre

Kullanıldığı yere göre değişen alan ölçü birimleri

Afyon	1 dönüm	2000,00 m²	İzmir	1 satraç	0,57417 m²
Ankara	1 mucur	32,3544 m²	Karapınar	1 çiftçi dönümü	2500,00 m²
	1 şinik	129,1883 m²		1 yeni dönüm	2025,00 m²
	1 yarım	516,753 m²		1 hükümetdönümü	1000,00 m²
Aydın	1 satraç	0,57417 m²	K.Maraş	1 çiftlik	3000,00 m²
Arhavi	1 kıye	150,00 m²	Kelkit	1 kile	918,672 m²
Bursa	1 muzur	4643,36 m²	Niksar	1/2 tenekebuğday	1300,00 m²
Çumra	1 dönüm	2500,00 m²	Reşadiye	1 kil	2067,75 m²
	1 havayi	17 litre		1 kot	459,00 m²
Elazığ	1 kot	57,417 m²		1 evlek	229,75 m²
	1 ölçek=4 kot	229,668 m²	Samsun	1 kil	918,672 m²
	1 urub (rubu)	918,672 m²	Çarşamba	1 kesim	2765,0 m²
	1 kil	3674,688 m²		1 kesim	2025,0 m²
Eskişehir	1 araba ot	4-6 dönüm	Terme	1 kesim	3600,00 m²
Erzurum	1 batman	459,336 m²	Alaçam	1 kabak	8000,00 m²
Ermenek	1 kutu	4,5-5 kg	Sivas	1 ölçek	918,672 m²
Gaziantep	1 kile	160-170 kg		1 evlek	229,668 m²
	1 timin	1/8 kile		1 kile	12861,408 m²
Giresun	1 kod	1500,00 m²	Tokat	1 rublağ	1837,344 m²
	1 kıye	2500,00 m²	Trabzon	1 kot	1200,00 m²
	1 karış	20 cm²	Ş.Urfa	1 timin	1837,344 m²
Hadim	1 mandal	30-40 m²		1 kile	14698,752 m²
	1 evlek	250,00 m²		1 ölçek	918,672 m²
	1 dönüm	1435,4247 m²	Yozgat	1 kile	918,672 m²
İstanbul	1 kile	1837,344 m²		1 çerik	150,00 m²
	1 müd	36746,88 m²